Chơi thủy sinh là một thú vui đầy nghệ thuật, nhưng không ít người chơi phải đối mặt với tảo nâu. Hồ thủy sinh bị tảo nâu là một vấn đề gây phiền toái cho cả người mới lẫn người có kinh nghiệm. Dù yếu ớt hơn các loại tảo khác, tảo nâu vẫn có thể làm mất đi vẻ đẹp của bể nếu không được xử lý kịp thời. Trong bài viết này, Cá Cảnh Kon Tum sẽ tìm hiểu về nguyên nhân và cách xử lý hồ thủy sinh bị tảo nâu hiệu quả, giúp duy trì sự trong lành cho bể thủy sinh.
Đặc điểm của tảo nâu
Tảo nâu, hay còn được gọi là rêu nâu, có tên khoa học là Diatoms và được biết đến với tên tiếng Anh là Brown algae. Chúng thường xuất hiện dưới dạng những mảng bám màu nâu loang lổ trên các bề mặt trong bể như đá, lũa, nền, cát và cả trên các phụ kiện. Điểm nổi bật của tảo nâu là khả năng phát triển nhanh chóng, khiến người chơi mới thường nản chí vì vẻ ngoài xấu xí và làm mất đi sự thẩm mỹ của bể thủy sinh. Ngoài dạng mảng bám, tảo nâu cũng xuất hiện dưới dạng sợi mềm ngắn, xù lên như bông, rất dễ bị loại trừ bằng tay hoặc bàn chải, nhưng sau đó lại nhanh chóng mọc lại.
Tảo nâu thường xuất hiện ngay sau khi bể thủy sinh được thiết lập hoàn chỉnh và khi hệ sinh thái của bể chưa ổn định. Chúng cũng có thể bất ngờ quay lại trong những bể đã ổn định nếu điều kiện trong bể bị thay đổi. Trong nhiều trường hợp, sau khi bể vượt qua giai đoạn bất ổn (thường từ 1 đến 2 tuần đầu), tảo nâu có thể tự biến mất. Tuy nhiên, nếu hệ sinh thái không đủ mạnh, chúng sẽ tiếp tục tồn tại và gây rối.
Các vị trí mà tảo nâu thường xuất hiện trước tiên là trên các bề mặt có màu sáng như đá, cát, và sỏi. Chúng cũng bám trên kính bể, lá cây mục hoặc lá của các loài cây mọc chậm, như ráy và dương xỉ. Những nơi này thường nhận được ánh sáng và dinh dưỡng dồi dào, là điều kiện lý tưởng để tảo nâu phát triển.
Nguyên nhân hồ thủy sinh bị tảo nâu
Việc hồ thủy sinh bị tảo nâu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có ba yếu tố chính sau:
Ánh sáng: Tảo nâu phát triển mạnh khi ánh sáng trong bể không đạt tiêu chuẩn, có thể là quá mạnh hoặc quá yếu. Khi ánh sáng quá mạnh, nó kích thích sự phát triển của tảo. Ngược lại, nếu ánh sáng quá yếu hoặc chất lượng ánh sáng kém, cây thủy sinh không đủ điều kiện để quang hợp, dẫn đến không thể phát triển tốt và lấn át tảo nâu.
Dinh dưỡng dư thừa trong nước: Đây là nguyên nhân quan trọng nhất dẫn đến sự bùng phát của tảo nâu. Trong nước bể thủy sinh luôn tồn tại một lượng dinh dưỡng nhất định, đến từ phân nền, phân nước, xác động vật chết hoặc lá cây mục. Nếu lượng dinh dưỡng này không được cây thủy sinh hấp thụ hết, nó sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho tảo nâu phát triển.
Silicat: Silicat là một nguyên nhân gây ra tảo nâu, mặc dù khó xác định và ít được người chơi quan tâm. Silicat thường có trong cát trải nền hoặc đá trang trí. Tuy đây không phải là nguyên nhân phổ biến, nhưng cũng đáng lưu ý khi bể có lượng silicat cao.
Cách khắc phục hồ thủy sinh bị tảo nâu
Khi đã nắm rõ được nguyên nhân, việc khắc phục hồ thủy sinh bị tảo nâu sẽ trở nên đơn giản hơn. Nhiều người chơi thường cố gắng xử lý vấn đề bằng cách che kín bể hoặc đặt bể vào nơi tối để ngăn ánh sáng, tuy nhiên, điều này chỉ là giải pháp tạm thời. Khi ánh sáng trở lại, tảo nâu cũng sẽ quay lại, do dinh dưỡng dư thừa trong nước vẫn còn. Vì vậy, cách giải quyết triệt để hơn là loại bỏ nguồn dinh dưỡng thừa.
Một số biện pháp hiệu quả bao gồm:
Trồng thêm cây thủy sinh: Cây thủy sinh sẽ giúp hấp thụ dinh dưỡng trong nước, đặc biệt là các loại cây hút dinh dưỡng mạnh qua lá như rêu, ráy, và dương xỉ. Bạn cũng có thể sử dụng dây trầu bà nhúng thân vào nước, loại cây này hút dinh dưỡng rất tốt và sẽ giúp hạn chế lượng dinh dưỡng dư thừa.
Thay nước định kỳ: Thay nước là cách phổ biến và đơn giản để giảm lượng dinh dưỡng trong nước. Tuy nhiên, việc để cây thủy sinh hấp thụ dinh dưỡng sẽ tốt hơn là múc đổ nước đi.
Sử dụng sinh vật diệt rêu: Nhiều loài sinh vật như cá Bút Chì, tép Yamato, và ốc Nerita rất thích ăn tảo nâu. Tuy nhiên, bạn nên cân nhắc lựa chọn sinh vật phù hợp với môi trường và định hướng phát triển của bể thủy sinh sau này.
Biện pháp phòng tránh
Trồng nhiều cây thủy sinh trong bể
Để phòng ngừa tảo nâu hiệu quả, việc trồng nhiều cây thủy sinh trong bể là một yếu tố vô cùng quan trọng. Cây thủy sinh không chỉ giúp hấp thụ các chất dinh dưỡng dư thừa mà còn che phủ các khoảng trống, giảm thiểu khả năng ánh sáng chiếu thẳng vào phân nền – nơi tảo nâu thường xuất hiện. Khi cây trồng phát triển mạnh, chúng sẽ lấn át và ngăn không cho tảo nâu có điều kiện phát triển. Đặc biệt, các loại cây phát triển nhanh như rêu, ráy, và dương xỉ thường được khuyến khích sử dụng vì khả năng hút dinh dưỡng mạnh mẽ, làm giảm thiểu nguồn dinh dưỡng dư thừa mà tảo nâu có thể lợi dụng để phát triển.
Thay nước thường xuyên
Ngoài ra, nếu bạn chỉ trồng thảm nền hoặc các loại cây nhỏ không che phủ được hết phân nền, việc thay nước thường xuyên trở thành một biện pháp thiết yếu. Thay nước định kỳ giúp loại bỏ bớt lượng dinh dưỡng dư thừa, đồng thời duy trì chất lượng nước ổn định, không tạo điều kiện thuận lợi cho tảo nâu phát triển. Nên thay khoảng 20-30% nước mỗi tuần để giữ cho môi trường trong bể luôn sạch và ổn định.
Sử dụng dây trầu bà
Một biện pháp phòng tránh hiệu quả khác là sử dụng dây trầu bà nhúng vào bể thủy sinh. Như đã đề cập, dây trầu bà có khả năng hấp thụ dinh dưỡng từ nước rất mạnh, giúp loại bỏ nhanh chóng các chất dinh dưỡng dư thừa mà cây thủy sinh trong bể chưa hấp thụ hết. Cách làm này đặc biệt hiệu quả với các bể có nhiều khoảng trống hoặc cây trồng còn nhỏ, chưa thể phát triển mạnh mẽ. Trầu bà không chỉ giúp kiểm soát tảo nâu mà còn làm tăng thêm vẻ thẩm mỹ cho không gian bể thủy sinh với những rễ trắng đâm tua tủa.
Duy trì vệ sinh cho bể
Bên cạnh việc kiểm soát dinh dưỡng và ánh sáng, duy trì vệ sinh cho bể thủy sinh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa tảo nâu. Các bề mặt như đá, lũa, phụ kiện trang trí cần được làm sạch thường xuyên để loại bỏ tảo và cặn bẩn tích tụ, tạo môi trường sạch sẽ, lành mạnh cho các loài sinh vật sống trong bể. Đồng thời, nên thường xuyên kiểm tra và vệ sinh các thiết bị lọc nước để đảm bảo hệ thống lọc hoạt động hiệu quả, giúp nước trong bể luôn sạch và không chứa nhiều chất dinh dưỡng gây hại.
Một vài điều thú vị về tảo nâu
Tảo nâu không chỉ gây phiền toái mà còn là một tín hiệu đáng tin cậy cho biết mức độ dinh dưỡng trong nước. Nếu tảo nâu xuất hiện trong một bể đã ổn định, bạn cần kiểm tra lại các yếu tố trong bể như phân nước, lượng CO2 hoặc chất lượng ánh sáng.
Ngoài ra, một số người chơi còn chủ động “nuôi trồng” tảo nâu để làm thức ăn tự nhiên cho cá hoặc tép. Một thí nghiệm nhỏ có thể cho bạn thấy rõ nguyên nhân xuất hiện tảo nâu: Đặt một chiếc lá khô xuống nền bể, sau vài ngày tảo nâu sẽ xuất hiện xung quanh nhưng dưới bóng râm mà chiếc lá tạo ra thì không có tảo nâu nào.
Tảo nâu thường xuất hiện nhiều hơn dưới nền của những bể trồng các loại cây lá kim hoặc lá nhỏ, chẳng hạn như ngưu mao chiên, trân châu Nhật. Lý do là các cây này không sớm tạo được tán rậm rạp để che phủ phần phân nền dưới gốc, từ đó tạo điều kiện cho tảo nâu phát triển.
Lời Kết
Mặc dù tảo nâu gây ra nhiều phiền toái cho người chơi thủy sinh, nhưng việc kiểm soát và loại bỏ chúng không quá khó nếu hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng đúng biện pháp. Hãy kiên nhẫn, theo dõi và điều chỉnh điều kiện của bể để duy trì sự cân bằng sinh thái, từ đó tận hưởng vẻ đẹp tự nhiên của thế giới thủy sinh.
